Rosemary Kennedy, siostra Johna F. Kennedy'ego, przeżyła niezwykle trudną historię, która przez wiele lat była ukrywana przed opinią publiczną. Choć była częścią jednej z najbardziej wpływowych rodzin w Stanach Zjednoczonych, jej losy potoczyły się tragicznie, a decyzje ojca, Josepha P. Kennedy'ego, na zawsze zmieniły jej życie. Przypadek Rosemary stał się symbolem niewłaściwego traktowania osób z zaburzeniami psychicznymi w pierwszej połowie XX wieku.
Rosemary urodziła się w 1918 roku, w okresie, gdy świat zmagał się z pandemią hiszpańskiej grypy. Poród odbywał się w domu, a brak natychmiastowej pomocy lekarskiej spowodował komplikacje. Pielęgniarka próbowała powstrzymać poród przez ponad dwie godziny, co mogło doprowadzić do uszkodzenia mózgu u dziecka. W rezultacie, Rosemary już od najmłodszych lat wykazywała oznaki opóźnienia w rozwoju – miała trudności z raczkowaniem, siadaniem i nauką mówienia.
Rodzina Kennedych przez lata starała się ukrywać stan zdrowia Rosemary. W społeczeństwie tamtych czasów, szczególnie wśród elit, istniała ogromna presja, by prezentować się nienagannie. W obawie przed stygmatyzacją, Joseph i Rose Kennedy unikali publicznych wyznań dotyczących stanu zdrowia córki. Rosemary uczestniczyła w rodzinnych wydarzeniach, odwiedzała Biały Dom, a nawet została przedstawiona na balu debiutantek przed królem Jerzym VI. Jednak za fasadą normalnego życia kryły się trudności, które rodzina ukrywała przed światem.
W latach 40., gdy Rosemary była dwudziestokilkuletnią młodą kobietą, jej stan psychiczny znacznie się pogorszył. Wzmożone napady złości, agresja oraz epizody ucieczek sprawiały, że jej zachowanie było trudne do kontrolowania. Zakonnice prowadzące szkołę, do której została wysłana, twierdziły, że istnieje ryzyko, iż Rosemary zajdzie w ciążę lub nabawi się choroby wenerycznej. Sytuacja stawała się coraz bardziej trudna, a rodzina nie była w stanie poradzić sobie z jej zachowaniem.
W listopadzie 1941 roku, mając zaledwie 23 lata, Rosemary Kennedy została poddana lobotomii. Zabieg ten miał na celu poprawienie jej zachowania i ograniczenie napadów agresji. Operację przeprowadzili Walter Freeman i James W. Watts, pionierzy lobotomii w USA. Zabieg polegał na odcięciu części połączeń w mózgu, które miały odpowiadać za emocje i agresję. Freeman i Watts stosowali tę metodę na setkach pacjentów, wierząc, że jest to skuteczny sposób leczenia zaburzeń psychicznych.
Niestety, w przypadku lobotomia rozmarynu zakończyła się tragicznie. Zabieg pozostawił ją w stanie niemalże wegetatywnym, z możliwością poruszania się i komunikacji ograniczoną do poziomu dwuletniego dziecka. Rosemary nie była już w stanie normalnie funkcjonować – nie potrafiła mówić, samodzielnie się poruszać ani wykonywać podstawowych czynności. Jej marzenia o zostaniu nauczycielką, czy życiu w społeczeństwie zostały brutalnie przerwane.
Po operacji Rosemary została umieszczona w specjalistycznych ośrodkach opieki oraz w zakonie, gdzie spędziła resztę życia. Jej ojciec, Joseph P. Kennedy, nigdy już jej nie odwiedził, a matka pojawiła się u niej dopiero po wielu latach. Przez długi czas historia Rosemary była ukrywana przed rodzeństwem, a jej istnienie niemalże wymazane z rodzinnych kronik. Dopiero w latach 60., kiedy John F. Kennedy został prezydentem, przyznał publicznie, że jego siostra cierpi na niepełnosprawność umysłową.
W 1961 roku, po udarze Josepha Kennedy'ego, reszta rodziny dowiedziała się o losach Rosemary. W 1962 roku Eunice Kennedy udzieliła pierwszego wywiadu, w którym opowiedziała o nieudanej lobotomii siostry, co przyczyniło się do wzrostu świadomości na temat metod leczenia chorób psychicznych i zapoczątkowało zmiany w podejściu do osób z niepełnosprawnością.
Lobotomia była stosowana od lat 30. XX wieku jako metoda leczenia różnych zaburzeń psychicznych, w tym schizofrenii, depresji oraz agresji. Walter Freeman, jeden z jej głównych propagatorów, przeprowadził tysiące takich operacji, wierząc, że jest to skuteczna metoda leczenia. W latach 50. jednak coraz więcej lekarzy i naukowców zaczęło kwestionować etykę i skuteczność tego zabiegu. Ostatecznie lobotomia została w większości krajów zakazana, a jej stosowanie uznano za formę nadużycia medycznego.
Tragiczna historia Rosemary Kennedy miała dalekosiężne konsekwencje. Eunice Kennedy Shriver, jedna z sióstr Rosemary, zaangażowała się w poprawę życia osób z niepełnosprawnością intelektualną, co doprowadziło do założenia w 1968 roku Olimpiad Specjalnych – organizacji, która miała na celu wspieranie osób z niepełnosprawnościami w ich rozwoju fizycznym i społecznym. Historia Rosemary przyczyniła się także do zmian w prawodawstwie dotyczącym zdrowia psychicznego oraz opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi.
Historia Rosemary Kennedy ukazuje, jak daleko posunięte były medyczne eksperymenty na osobach z zaburzeniami psychicznymi i jak wielkie błędy mogły być popełniane przez rodziny, lekarzy i społeczeństwo. Lobotomia, zamiast pomóc, doprowadziła do trwałej niepełnosprawności, a milczenie wokół tragedii Rosemary przez wiele lat utrwalało tabu dotyczące zdrowia psychicznego.
Dziedzictwo Rosemary żyje jednak w inicjatywach takich jak Olimpiady Specjalne, które dają szansę na lepsze życie osobom z niepełnosprawnościami. Historia jej życia przypomina o potrzebie większej wrażliwości na losy osób z zaburzeniami psychicznymi i odpowiedniego podejścia do leczenia takich przypadków.
Czy lobotomia jest nadal stosowana?
– Nie, lobotomia została w większości krajów zakazana i uznana za nieetyczną. Obecnie stosuje się bardziej nowoczesne i bezpieczne metody leczenia zaburzeń psychicznych.
Co skłoniło Josepha Kennedy'ego do podjęcia decyzji o lobotomii dla Rosemary?
– Joseph Kennedy wierzył, że lobotomia pomoże Rosemary w kontrolowaniu agresji i poprawi jej zachowanie. Niestety, zabieg zakończył się trwałym uszkodzeniem mózgu.
Jakie były konsekwencje lobotomii dla Rosemary Kennedy?
– Po lobotomii Rosemary była w stanie funkcjonować na poziomie dwuletniego dziecka, co wymagało stałej opieki medycznej do końca jej życia.
Historie takie jak Rosemary przypominają nam o błędach przeszłości i potrzebie lepszego zrozumienia zdrowia psychicznego.
